Ena Sendijarević, holandsko-bosanska rediteljka, u svom novom ostvarenju Sweet dreams nastavlja da se bavi aporijama lične geografije. Kroz fantazmagoričnu optiku, opipavajući puls izmoždene imperije ̶ Holandske Indije na ulasku u XX vijek ̶ autorka ukazuje na razdešenost ne samo ondašnjeg vladajućeg staleža, uveliko iznurenog propadanjem usljed epohalnih kretanja, već i domorodačkog, rasno mješovitog stanovništva pod navalom unutrašnjih protivrječnosti. Kreativne snage filma vidljive su skoro u potpunosti na formalnom planu. Visokom stilizacijom, slojevitim kadriranjem (dinamičnim i statičnim), kontrapunktnim dejstvom često prigušene muzike, sugerisana je nadrealna atmosfera od koje je zamućena granica između stvarnosti i onog snolikog i sanjalačkog.

Dizajn kolorita zvučne, rascvjetane džungle u Indoneziji, sa njenim vodama, divljači i zvjezdanim nebom u kontrastu je spram poroznog mizanscena kolonijalista, nemoćnih da se odupru surovoj ljepoti tropâ, njihovim iscrpljujućim vrućinama i komarcima-krvopijama. Satenski sjaj crvenih i zelenih zidova među kojima buržujski žitelji dokoličare u jednobojnim uniformama samo naglašava svenulost, i tog svijeta čije je vrijeme prošlo i zidova ruševnih poput zidanice od šećera iz napuštene fabrike. Puls veleposjednika Jana jedva da je stao, a supruga Agate, riješena da održi posrnuli kapital, i tek pridošli sin Kornelis i snaha Jozefina, zainteresovani za što skoriju prodaju svih nepokretnosti i laki profit, saznaju testamentarnu volju svog patrijarha kojom imovinu prepisuje vanbračnom sinu Karelu. A pošto je tetošeni Karel maloljetan, to znači „ljubavnici“ od nužde: domorotkinji Siti, kućnoj služavki.

Za dramsku napetost koja je ovakvom postavkom radnje bila motivisana da se ospolji, uz plotno prisustvo Reze, krepkog sluge i glasa štrajkača, nije se našlo interesa. Da li je rasplet realističke, istorijski inspirisane idejne osnove uopšte bio preokupacija autorke? Likovi, plošni i jednostrani, ne uspijevaju se sresti u nekoj emocionalnoj žiži. Odatle proizlazi karikaturalna stilizacija glume i prostor za groteskno. Najavljeni širokougaonim objektivom koji preuveličava dubinu i deformiše kadar, mladi bračni par se pokazuje u svoj otuđenosti od divljine u koju je došao. Sudar svjetova je izostao.

Siti, od početka izdvajanjem u zasebne kadrove označena kao junakinja, nema snage da postane sopstvenik vlastitog života. Ona se premišlja da te snage prikupi kako bi za sebe i sina našla pravi put u novim društvenim okolnostima. I tu se osjeća težina položaja izrabljivanih domorodaca, nemogućnost da se donese prava odluka: prostori slobode ih čekaju, samo što niko ne zna kakav slijed će do njih dovesti. Siti je zato sumnjičavo usmjerena isključivo na vlastite interese. Kada razgovara sa Rezom o tome da zajedno odu u neizvjesno sjutra, ona daje znake prihvatanja. Ljubavni čin koji uslijedi u šumi nudi joj makar magnoveno oslobođenje naraslog nemira: priroda je sklonište od istorijskih tokova suviše izazovnih za ma čiji pojedinačni napor da ih prevaziđe. Nad njihovim tijelima posebnim efektima u kadru mjesec narasta i liči na zjenu u oku krošanja. Ali dan je vraća u žrvanj te istorije. Kada je Jozefina, čijoj se materijalno izdašnoj ali moralno i u perspektivi budućnosti upitnoj ponudi povinovala, pozove da zapleše u oproštajnoj noći, gledalac taj ples ne osjeća kao njen, već ples marionete sudbine, nijeme, rasijane, zagledane u rascijepljeni odraz u napuklom ogledalu.

Na svoj način su privremeno nadvladane obje civilizacije. I obje će dati mitski inspirisane žrtve. Agate u gotovo ritualnom maniru samoubistva pušta da je zaspe i posljednji grumen šećera u fabrici. Siti, zagledana u krug što ga pravi ruka Rezinog ogromnog tijela, uvećana da zauzme čitav kadar, u ekstremno dubokom fokusu, somnambulno ulazi u njegov dlan slobodan kao čeljusti ubijenog tigra. Granica stvarnosti sasvim je neprepoznatljiva.

Sjećanja na veliki istorijski, u savremenoj kinematografiji iznova aktuelni proboj slobode od kolonizatora ̶ koji je ovaj film morao da evocira ̶ nemaju ništa stameno u vidu rafinisanosti aktera, što može da ih drži u životu. To je danak koji se platio forsiranjem forme u kojoj se dosta toga izgubilo. Junaci nemaju ničiju ruku da spriječi da se ne skvrče u koritu, dok ih neka stihija ne slije iz njega u jednu šećernu humku. Sudbine i žrtve obje civilizacije, i zapadnjačke i domorodačke, nakon završetka filma blijede, skupa sa estetskim poretkom u koji ih je autorka smjestila.